Vecht tegen je burn-out

Bevlogenheid: antidotum tegen burn-out

Stel je voor: je staat ’s morgens te popelen om aan het werk te beginnen, voor je het weet is de dag voorbijgevlogen en ’s avonds hou je genoeg energie over om een leuke hobby te onderhouden. Te mooi om waar te zijn? Voor zowat 15 % van de mensen is dat realiteit. En je kan het leren.

In het midden van de burn-outepidemie lijkt het soms alsof niemand buiten schot blijft. Toch is er een groep mensen die schijn­baar ongenaakbaar blijft. Ze zwemmen in dezelfde poel waarin zovelen kopje onder gaan en springen over hordes waar anderen over struikelen. Toen de Nederlandse professor psychologie Wilmar Schaufeli die groep mensen twintig jaar geleden identificeerde en begon te onderzoeken ontdekte hij dat ze allemaal één ding gemeen hadden: bevlogenheid. Een eigenschap die niet alleen bescherming biedt tegen burn-out maar ook een krachtige voorspeller is van professioneel, mentaal en zelfs fysisch welzijn. ‘Het zou een gemiste kans zijn om bevlogenheid enkel vanuit een negatief kader te gebruiken om burn-out te genezen of te voorkomen. Door te investeren in bevlogenheid versterk je jezelf op veel meer manieren.’

Wat het is

Wordt burn-out gekenmerkt door uitputting, cynisme en verminderde competentie dan is bevlogenheid een toestand van opperste vitaliteit, toewijding en absorptie. De twee zijn dus niet tegenovergesteld aan elkaar maar bevinden zich wel aan een verschillend uiteinde van de werktevredenheidslijn. Aan elk uiteinde bevinden zich volgens professor Schaufeli vandaag ongeveer 15 % van de mensen, al is de burn-outkant groeiende. Bevlogen mensen voelen zich fit en beschikken over een groot doorzettingsvermogen. Heel kenmerkend is ook hun gevoel van trots en enthousiasme dat ze uitstralen en het feit dat ze helemaal opgaan in hun werk. Die kenmerken vertonen ze niet op elk moment van elke dag, maar wel meestal.

Wat het niet is

Typisch voor bevlogen mensen is dat ze uitzonderlijk lang en hard kunnen doorwerken. Daardoor worden ze er al te vaak van verdacht werkverslaafd te zijn. ‘Psychologisch gezien er is er echter een groot verschil’, aldus Schaufeli. ‘Werkverslaafden werken omdat ze vinden dat ze dat moeten. Bevlogen mensen werken omdat ze het willen.’ Het lijkt misschien een nuance maar in de praktijk zijn de verschillen groot. Zo kunnen workaholics hun werk niet neerleggen, waardoor ze zich buiten het werk nutteloos en slecht voelen. Daardoor hebben ze dikwijls weinig nevenactiviteiten. Bevlogen mensen daarentegen zijn vaak bevlogen in alles wat ze doen en hebben na de werkuren energie over om andere dingen te doen.

Iets wat je hebt

Net zoals bepaalde mensen meer aanleg hebben voor een burn-out heeft een groep mensen ook meer talent voor bevlogenheid. Dat talent wordt gevormd door een combinatie van persoonlijkheidskenmerken en werkomstandigheden. Extraverte en gewetensvolle persoonlijkheden zijn vaker bevlogen, terwijl perfectionistische en pessimistische mensen meer risico lopen op een burn-out. Mensen in creatieve beroepen zijn vaker bevlogen, maar ook leerkrachten zijn het meer dan gemiddeld. ‘Niet iedereen heeft een even groot bevlogenheidspotentieel,’ aldus Schaufeli, ‘maar bijna iedereen heeft een groeipotentieel wat bevlogenheid betreft.’ ‘Het merkwaardige aan bevlogenheid is dat het, in tegenstelling tot een burn-out, weinig afhankelijk is van de werkdruk. Een grote verantwoordelijkheid is voor bevlogen personeel amper een probleem’, aldus Schaufeli. ‘Wat bevlogen mensen wel doen is optimaal gebruikmaken van de positieve zaken die ze uit hun werk kunnen halen.’