Carrièretip: Ben jij je job wel waard?

Rationeel weet je wel dat je goed bent in wat je doet. En toch is er dat stemmetje in je hoofd. Dat je eigenlijk helemaal niet zoveel kan, en dat het moment komt dat je door de mand zal vallen onafwendbaar is. Die onterechte angst heeft een naam: the imposter syndrome of bedriegerscomplex.

‘Ik kreeg mijn job vooral omdat ze nog een vrouw nodig hadden.’ ‘Iedereen had dat project tot een goed einde kunnen brengen.’ ‘Ik had geluk dat die positie vrijkwam.’

Vrouwen zijn getraind in het naar beneden halen van hun eigen prestaties, en dat is volgens de Nederlandse Vreneli Stadelmaier van coachingbureau SheConsult een groot probleem.

Want, stelt ze in haar boek F*ck die onzekerheid, door het bagatelliseren van hun eigen kunnen staan vrouwen hun carrièresucces zelf in de weg. Het bemoeilijkt hen om op te klimmen binnen een bedrijf, om opdrachten en budgetten binnen te halen, om klanten te overtuigen of om te solliciteren voor een nieuwe functie. Allemaal dingen waar een beetje blufpoker wonderen kan doen, en waar je tenminste je eigen verdiensten in de verf moet kunnen zetten.

Als je dat niet doet hollen anderen je zo voorbij, stelt Stadelmaier. Wie neemt nu iemand in dienst die op voorhand al zegt dat ze misschien niet de beste keuze is? Opkomen voor jezelf, uitpakken met wat je kan en waar je voor staat is cruciaal op de arbeidsmarkt. Waarom hebben vrouwen het daar zo moeilijk mee? Volgens Stadelmaier bestaat het antwoord uit twee woorden: imposter syndrome.

Door de mand vallen

Op cruciale momenten slaat bij heel wat vrouwen een verlammende onzekerheid toe, legt Stadelmaier uit. ‘Stel dat je wordt aangesteld voor een groot project, of dat je na een herstructurering moet solliciteren voor je eigen job, dat je een conflict hebt met je baas of dat je de draad weer oppikt na je zwangerschapsverlof. Je wilt het graag doen maar plots begin je je af te vragen: kan ik dit eigenlijk wel? Ben ik wel de goede keuze om dit project te leiden? Heb ik wel voldoende ervaring? En dat terwijl je al lang bewezen hebt dat je het aankan.

Rationeel besef je dat je goed bent in je vak en toch slaat de onzekerheid ongenadig toe. Dat is het imposter syndrome.’ De term duikt voor het eerst op in 1978 in de VS en wordt omschreven als een bijzondere vorm van onzekerheid die vooral ‘succesvolle’ vrouwen treft. Het is normaal dat je onzeker bent over iets wat je nog nooit gedaan hebt, zoals een eerste date of opslag vragen.

Bij het imposter syndrome gaat het echter niet over iets nieuws. Het gaat over dingen die je al weet, die je al kan, die je al deed. Maar zo voelt het niet. ‘Het voelt alsof je een bedrieger bent. Alsof je ten opzichte van je peers tekortschiet en je niet de competenties hebt om de job te doen die je doet. Je houdt iedereen voor de gek, en je dreigt elk moment door de mand te vallen als je faalt.’